Giai đoạn vàng phát triển não bộ của trẻ sinh mổ: Mẹ cần lưu ý điều gì?

Giai đoạn vàng phát triển não bộ của trẻ​ là 1000 ngày đầu đời.

1. Giai đoạn vàng phát triển não bộ của trẻ sinh mổ

1000 ngày đầu đời kể từ khi thụ thai đến khi bé được 2 tuổi được xem là giai đoạn vàng phát triển não bộ của trẻ. Một số chuyên gia còn mở rộng khung thời gian này đến 3 tuổi sau khi nghiên cứu lâm sàng và phân tích sâu hơn quá trình phát triển cấu trúc và chức năng não bộ của bé.

Đây là thời điểm não bộ của con tăng trưởng mạnh mẽ cả về cấu trúc lẫn chức năng, đặt nền móng cho trí thông minh, cảm xúc và hành vi sau này. Trong giai đoạn này, các quá trình sinh học diễn ra với tốc độ vượt trội:

- Từ tuần 32 của thai kỳ đến 2 tuổi: Quá trình tạo myelin - lớp mỡ bảo vệ bao quanh các sợi thần kinh có chức năng truyền tín hiệu thần kinh - tăng mạnh.

- Từ tuần 32 của thai kỳ đến 18 tháng sau sinh: Hồi hải mã (liên quan đến trí nhớ) phát triển nhanh chóng.

- Trong 6 tháng đầu đời: Vỏ não trước trán - vùng điều hành nhận thức cao cấp, ra quyết định, kiểm soát hành vi và cảm xúc - tăng trưởng đột biến.

- Đến khoảng 2 tuổi: Não bộ của trẻ đã đạt khoảng 80% kích thước não người trưởng thành.

2. Các nguy cơ ảnh hưởng đến trí não và nhận thức của trẻ sinh mổ

Dù là bé sinh thường hay sinh mổ, giai đoạn vàng phát triển não bộ của trẻ đều cực kỳ quan trọng. Đặc biệt, với trẻ sinh mổ, nguy cơ chậm tăng trưởng não bộ và mắc các rối loạn phát triển thần kinh lại khá cao.

Bởi lẽ, khi không đi qua đường sinh thường, bé bị thiếu hụt hệ vi sinh tự nhiên từ mẹ, đặc biệt là các lợi khuẩn như Bifidobacterium và Lactobacillus. Điều này không chỉ làm suy giảm miễn dịch mà còn ảnh hưởng đến não bộ và nhận thức của con. Cụ thể:

- Ảnh hưởng đến não bộ: Nghiên cứu cho thấy trẻ sinh mổ có thể gặp tình trạng chậm hoàn thiện các vùng chất trắng trong não - nơi đóng vai trò truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Quá trình hình thành lớp bảo vệ thần kinh (myelin hóa) cũng diễn ra chậm hơn, từ đó ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ, xử lý thông tin và tiếp thu kiến thức của trẻ.

- Tăng nguy cơ mắc rối loạn phát triển thần kinh: Theo tổng hợp dữ liệu từ 61 nghiên cứu trên hơn 20 triệu ca sinh mổ cho thấy sinh mổ có liên quan đến nguy cơ tăng các rối loạn phát triển thần kinh như rối loạn phổ tự kỷ (ASD) và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).

Thế nhưng, thực tế, nhiều mẹ thường chỉ tập trung vào việc cải thiện tiêu hóa hay đề kháng cho con, mà chưa chú tâm đến trí não của trẻ sinh mổ. Việc không tối ưu hóa sự hoàn thiện của trí não ngay từ sớm có thể khiến con gặp khó khăn trong việc học tập, phát triển kỹ năng và điều tiết cảm xúc khi lớn lên.

Vì vậy, trong giai đoạn vàng này, ba mẹ hãy ưu tiên bổ sung dinh dưỡng phù hợp và tạo môi trường kích thích phát triển trí não đúng cách cho con nhé.

3. Bổ sung dinh dưỡng hỗ trợ phát triển não bộ của trẻ sinh mổ trong giai đoạn vàng

3.1. Thực phẩm tự nhiên có lợi cho não bộ

Ba mẹ nên bổ sung những thực phẩm tốt cho trí não trong giai đoạn vàng phát triển não bộ của trẻ​.

Dinh dưỡng là một trong ba yếu tố ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển trí tuệ của trẻ ngay từ sớm. Vì vậy, mẹ nên bổ sung vào thực đơn hàng ngày của con một số loại thực phẩm tự nhiên tốt cho não bộ như:

• Các loại cá béo giàu omega-3 như cá hồi, cá tuyết, cá ngừ, góp phần giảm tích tụ protein gây hại trong não.
• Quả mọng như việt quất, dâu tây giàu flavonoid, hỗ trợ cải thiện trí nhớ cho bé.
• Quả óc chó giàu protein, chất béo tốt và ALA - một loại omega-3 thực vật hỗ trợ cải thiện trí nhớ và sức khỏe tim mạch lẫn não bộ cho con yêu.
• Rau lá xanh như cải xoăn, cải bó xôi, súp lơ xanh rất giàu vitamin K, lutein, folate và beta carotene, có thể hỗ trợ làm chậm quá trình suy giảm nhận thức.

3.2. Thực phẩm bổ sung dinh dưỡng

Với trẻ nhỏ còn bú sữa, sữa mẹ luôn được xem là nền tảng dinh dưỡng tối ưu cho bé. Các dưỡng chất tự nhiên trong sữa mẹ như DHA, MFGM và HMO đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ con phát triển não bộ.

Trong trường hợp mẹ chưa đủ sữa, hoặc cần hỗ trợ thêm để đảm bảo con nhận đủ dưỡng chất cần thiết, ba mẹ có thể cân nhắc bổ sung sữa công thức phù hợp cho trẻ sinh mổ. Ba mẹ nên ưu tiên chọn loại sữa có chứa các thành phần dinh dưỡng hỗ trợ phát triển trí não cho con, điển hình như:

- MFGM: Là lớp màng bao quanh giọt chất béo trong sữa mẹ, MFGM chứa khoảng 150 loại lipid và protein có hoạt tính sinh học cao. Theo nghiên cứu, các chất béo trong MFGM như ganglioside và sphingomyelin đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành lớp bảo vệ quanh sợi thần kinh, từ đó góp phần làm tăng tốc độ truyền tín hiệu trong não.

- DHA: Là một loại omega-3 thiết yếu, DHA đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cấu trúc não và võng mạc. Nghiên cứu cho thấy DHA có liên quan đến khả năng nhận thức, ghi nhớ và chức năng thị giác của trẻ nhỏ. Việc bổ sung DHA có thể hỗ trợ phát triển chỉ số IQ cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, cơ thể không tự tổng hợp được DHA, vì thế, ba mẹ nên bổ sung DHA cho trẻ sinh mổ qua chế độ dinh dưỡng.

- 2’-FL HMO: Đây là loại HMO phổ biến nhất trong sữa mẹ, có tác dụng nuôi dưỡng lợi khuẩn Bifidobacterium trong đường ruột. Theo nghiên cứu, hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh không chỉ giúp tăng đề kháng mà còn liên quan đến sự phát triển trí não thông qua trục não - ruột.

Với nền tảng khoa học vững chắc, sản phẩm sữa Enfagrow A+ NeuroPro C-Sec từ công ty Mead Johnson Nutrition đã kết hợp bộ ba dưỡng chất MFGM, DHA và 2’-FL HMO cùng chất xơ Inulin để tạo nên hệ dưỡng chất C-Biome độc đáo. Có thể thấy, sữa Enfagrow C-Sec là lựa chọn dinh dưỡng được thiết kế phù hợp cho trẻ sinh mổ, hỗ trợ con cải thiện sức đề kháng và phát triển trí não.

Giá bán tham khảo: 729.000đ - 809.000đ/lon 800g (T10.2025), tùy theo độ tuổi của bé.

Sữa Enfagrow A+ NeuroPro C-Sec với hệ dưỡng chất C-biome hỗ trợ phát triển trí não cho trẻ sinh mổ.

4. Nuôi dưỡng trí não trẻ qua trò chơi và hoạt động phù hợp

Bên cạnh dinh dưỡng, các hoạt động vui chơi và cách ba mẹ tương tác hàng ngày cũng góp phần quan trọng vào sự phát triển trí não của trẻ sinh mổ. Vui chơi không chỉ là giải trí; đó là cách bé rèn luyện suy nghĩ, ghi nhớ, tưởng tượng, giao tiếp và hiểu mối liên hệ giữa hành động và kết quả. Mỗi lần chơi là một lần não bộ bé được kích hoạt và rèn luyện.

- Với trẻ sơ sinh, điều quan trọng nhất là sự kết nối cảm xúc. Con cần được tương tác bằng ánh mắt, âm thanh, hình ảnh, nét mặt và sự phản hồi nhẹ nhàng từ ba mẹ. Những trò chơi đơn giản như ú òa, trùm khăn lên đầu rồi bất ngờ xuất hiện sẽ giúp bé học được rằng “mẹ biến mất rồi sẽ quay lại” - một bài học nền tảng về sự tồn tại và cảm giác an toàn.

- Với trẻ từ 3-6 tháng tuổi, mẹ có thể cùng bé đọc sách vải, hát, đọc thơ, chơi với lục lạc, bóng mềm hoặc đặt đồ chơi quanh bé để khuyến khích con vận động. Những hoạt động này giúp bé cảm nhận âm thanh, hình ảnh và chuyển động - nền tảng cho phát triển nhận thức.

- Với trẻ từ 6–12 tháng, bé bắt đầu thích thử nghiệm: ném đồ, đập nồi, đẩy vật khỏi bàn… Đây là cách bé khám phá nguyên nhân - kết quả. Mẹ có thể cho bé chơi đồ chơi có nút bấm, khối xếp chồng, đồ chơi trong bồn tắm hoặc sách có âm thanh. Hãy để bé lựa chọn cách chơi, quan sát và phản hồi theo cách bé dẫn dắt; đó chính là cách nuôi dưỡng trí não và cảm xúc mỗi ngày cho con.

Giai đoạn vàng phát triển não bộ của trẻ là thời điểm quý giá để đặt nền móng cho trí tuệ, cảm xúc và hành vi của con sau này. Với trẻ sinh mổ, việc chăm sóc đúng cách từ dinh dưỡng đến môi trường vui chơi, tương tác có thể giúp con bắt kịp đà tăng trưởng và phát triển. Ba mẹ hãy đồng hành cùng con ngay từ những năm tháng đầu đời để nuôi dưỡng một bộ não khỏe mạnh và một tâm hồn vững vàng nhé.